ǪÍ× ÌÓÕÀÌÌÅÄ ÁÀ ÇÓÐÀà ÒÎÉÐÑÎÍ ÀÑÓÓÄÀË

2005 îíû ñ¿¿ëýýð Ìîíãîë Óëñûí Ãàäààä õýðãèéí ÿàìàíä ¿éëäâýðëýëèéí äàäëàãàò ãàð÷ áàéõ ¿åýð õèéñýí òàíäàëò. Published in "The Mongolian Journal of Strategic Studies" 2006.01


Äàíèéí “Jyllands-Posten” ñîíèíä Àëëàõ òýíãýðèéã àðä ò¿ìýíòýé íü õîëáîæ ºãºõ àðèóí ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí çºí÷ Ìóõàììåäèéã øîã õýëáýðýýð çóðñàí 12 öóâðàëûã íèéòýëñýí ÿâäàë Àçè, Îéðõè Äîðíîäîä Áàðóóí ðóó ÷èãëýñýí õýð¿¿ëèéí àëèì øèäýõ øàëòãààí áîëñîí áèëýý. Òýãâýë ºíººäºð ýíý àëèì òýìöëèéí àëèì áîëæ Äàíè çýðýã îðíóóäûã ýñýðã¿¿öýã÷äèéí ò¿ðëýã Ýíýòõýã, Êàáóë, Øèíý Çåëàíä ìýòèéí èñëàìûí åðòºíöºä ¿åðèéí óñ àäèë õ¿÷ýý àâààä áàéíà.

Èñëàìûí ò¿¿õ÷äèéí íîòîëæ áàéãààãààð ÌÝ 571 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 20-íä Àðàáûí öºëä òºðñºí ãýõ áºãººä Ìóõàììåä ãýäýã íü “Èõýä õ¿íäýòãýãäñýí” ãýñýí óòãàòàé àæãóó. Ò¿¿íèéã òºðºõººñ ºìíº Àðàá öºëèéí ýëñíýýñ ººð þìã¿é áàéñàí áîë õ¿÷èðõýã Ìóõàììåä õ¿ì¿¿í áèåèéã îëñíîîð Ìàðîêêîãîîñ Èíä õ¿ðòýë ºðãºí óóäàì ãàçàð íóòãèéã ýçýëñýí øèíý ýçýíò ã¿ðýí, øèíý àìüäðàë, øèíý ñî¸ë èðãýíøèë áèé áîëæýý. ªºðñäèéã íü äýëõèéä íºëººëºõ áàéð ñóóðüòàé áîëãîõîä ãàãöõ¿¿ Ìóõàììåäèéí ã¿éöýòãýñýí ¿¿ðýã ÷óõàã ãýäýãò ã¿íýý èòãýæ, òýðã¿¿íýý áºõèéëãºñºí Èñëàì÷óóäûí õóâüä ò¿¿íèéã øîã ìàÿãààð ä¿ðñëýõ íü áèòãèé õýë íýðèéã íü øóóä äóóäàõààñ öýðâýäýã áàéòàë ýñðýã åðòºíöèéí íýãýí õýâëýëä ýëäâýýð øîãëîñîí íü òýâ÷èøã¿é ìóóõàé äîðîìæëîë áîëñîí ãýäýãò ýðãýëçýõ þóí. Ãýòýë 2005 îíû 10 äóãààð ñàðä Åãèïåòèéí “Dawn” ñîíèíû 17 äàõü í¿¿ðýíä Ìóõàììåäèéã øîãëîñîí ãýõ íºãºº 12 öóâðàë çóðãèéã íèéòýëñýí áàéñíûã ñýòã¿¿ë÷èä îëæ “èëð¿¿ëñýí” áàéíà. Èíãýõëýýð Ìóõàììåäèéã çºâõºí ãàäààä åðòºíöèéíõºí ë çóðæ áîëîõã¿é ãýñýí ¿ã ¿¿? ãýõ óòãàòàé àñóóëò ãàð÷ èðíý. Ýíý ìàÿãààð õî¸ð åðòºíö òàëöàí áàéõ çóóð áóþó 2005 îíû 10 äóãààð ñàðûí 12-íä Èñëàìûí 11 ýë÷èí ñàéä ¿¿ñýýä áóé õóðöàäìàë áîëîí äààìæðàõ òºëºâòýé àñóóäëààð Äàíèéí Åðºíõèé ñàéä Àíäåðñ Ôîã Ðàññìóññåíòýé ÿðèà õýëýëöýý õèéõýýð ñàíàà÷èëãà ãàðãàñàí áîëîâ÷ Äàíèéí Çàñãèéí ãàçàð ò¿¿íèéã íü õ¿ëýýæ àâñàíã¿é. Ó÷èð íü ýë÷èí ñàéä íàðûí öààä ñàíàà íü Ìóõàììåäèéí çóðãèéã íèéòëýñýí ñîíèíóóäûã õóóëèéí äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõèéã “òóëãàõ” øèíæòýé áàéñàí ãýíý. ̺í îíû 10 äóãààð ñàðûí 27-íä Èñëàìûí õýä õýäýí áàéãóóëëàãà íýãäýæ ñîíèíû ðåäàêöèéã Ýð¿¿ãèéí òºðºëæñºí õóóëèéí 140 äýõ õýñýã áîëîí 266-èéí á äýõ õýñãèéã òóñ òóñ çºð÷ñºí ãýõ ¿íäýñëýëýýð öàãäààãèéí ãàçàðò ãîìäîë ãàðãàñàí áîëîâ÷ öàãäààãèéí ãàçàð õóóëü çºð÷ñºí øèíæ àëãà, íºãººòýéã¿¿ð õýðýã ¿¿ñãýõ ãîìäîë ãàðãàõûí ºìíº õýâëýí íèéòëýõ ýðõ ÷ºëºº ãýæ þó áîëîõ òàëààð ñàéòàð áîäîëöîõ õýðýãòýé ãýñýí óòãàòàé õàðèóëò ºãñíººð íºõöºë áàéäëûã óëàì õóðöàòãàæ îðõèâ. ¯¿íèéã åðºíõèéä íü Äýëõèéí Õî¸ðäóãààð äàéíààñ õîéø òîõèîæ áóé òîìîîõîí ìºðãºë人í áîëæ áàéíà ãýæ Åðºíõèé ñàéä Ðàññìóññåí îíöëîâ. ªíººäºð óóðññàí èñëàì÷óóä Äàíè, Íîðâåãè çýðýã îðíóóäûí ýë÷èí ñàéäûí ÿàìäóóäûã øèë äàðààëóóëàí ãàëäàæ áàéõàä (äèïëîìàòûí äàðõàí ýðõ, ýðõ ÿìáûí òóõàé ýíä ÿðèëòã¿é) Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãà òýðã¿¿òýé õàìòûí íèéãýìëýã¿¿ä òýäíèé ýñðýã õÿçãààðëàëò õèéõ àðãà õýìæýý àâàõ òóõàé ìýäýãäýõ çýðãýýð àñóóäàë ¿ðãýëæèëæ áàéíà. Òýãâýë äýëõèéí äýã æóðìûã òîãòîîã÷ çàðèì íºëºº á¿õèé óëñóóä ýíý àñóóäàëä ÿìàðõóó áàéð ñóóðèíààñ õàíäàæ áàéíà âý?

ÀÍÓ. Äàíè, Àâñòðè, Ôðàíö, Ãåðìàí, Èòàëè çýðýã Åâðîïûí áóñàä îðíóóäûí ñîíèíóóä Ǻí÷ Ìóõàììåäèéã øîãëîñîí çóðãóóäèéã íèéòýëñíèéõýý òºëºº áàãàã¿é õîõèðîë àìñàæ áàéíà. Õàðèí 2006 îíû 2 äóãààð ñàðûí 7-íä “Philadelphia Inquiry” ñîíèíä óã çóðãààñ õýâëýñýí íü Åâðîïûã äýìæñýí ãýõýýñýý ÷ºëººò õýâëýëèéí çàð÷ìûã äýýäýëñýí ãýëòýé. ªíººäðèéí áàéäëààð àìåðèêò 7 ñàÿ ãàðóé èñëàì èðãýä îðøèí ñóóæ áàéãàà ÷ ¿¿íýýñ 20 îð÷èì èñëàì “áÿöõàí” ýñýðã¿¿öëèéí æàãñààë õèéñíèéã ýñ òîîöâîë ÿìàð íýãýí àñóóäàë ãàðñàíã¿é. ̺í ñîíèíä Ìóõàììåäèéí çóðãèéã íèéòýëñýí ÿâäàë íºõöºë áàéäëûã õóðöàòãàõ áóñ õàðèí ìàðãààíû ó÷èð õîëáîãäëûã òàéëáàðëàõ çîðèëãîòîé áàéñàí ãýâýë èë¿¿ ¿íýíä íèéöýõ áàéõ. Åðºíõèéëºã÷ Áóø ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ òàëààð þìóó, ýñâýë õ¿÷èðõèéëëèéã áóðóóøààõ òàë äýýð ÿìàð íýãýí ìýòãýëöýýí ¿¿ñãýõ ñîíèðõîëã¿é áàéãàà òóõàé öàãààí îðäíû àëáàíû ýòãýýä ìýäýãäýâ. Õàðèí ñåíàò Æîí Êåððè ýë÷èí ñàéäûí ÿàìä áîëîí öýðãèéí áààç ðóó äàéð÷ áàéãàà ÿâäëûã ýðñ áóðóóøààñàí áàéð ñóóðüòàé áàéíà. [see Vandehei 2006: URL, A01] ̺í àìåðèêèéí Washington Post ãýõ ìýòèéí íýð íºëºº á¿õèé ñîíèíóóä Ìóõàììåäèéí çóðãóóäûã íèéòëýõýýñ òàòãàëçñàí çýðãýýñ ¿çýõýä çóðãèéã òîéðñîí õýë àì àìåðèêò õàðüöàíãóé áàãà òóñàõ õ¿÷èí ç¿éë áîëñîí ãýæ ¿çýõ ¿íäýñòýé.

Àíãëè. Åâðîïûí íºëºº á¿õèé, õàòàí õààíò Àíãëè óëñ ººðèéí áàéð ñóóðèà èëýðõèéëñýí. Òîäðóóëáàë Ǻí÷ Ìóõàììåäèéã íýãýí ñîíèíû ãàçàð øîãëîñîí ÿâäàëä á¿õýë á¿òýí Äàíèéã áóðóóòãàõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é ãýõ óòãàòàé ìýäýãäëèéã Èõ Áðèòàíèéí Ãàäààä Õýðãèéí ñàéä Æåê Ñòðîó õèéñýí. [see Straw 2006: URL] ¯¿íèé ñàöóó òóñ óëñûí ýë÷èí ñàéäûí ÿàìä ðóó äàéð÷ áàéãàà ÿâäëûã òàñëàí çîãñîîõ, äýýð íü äèïëîìàò áàéð áîëîí áèå á¿ðýëäýõ¿¿íýý õàìãààëàõ ¿¿ðãýý óõàìñàðëàí áèåë¿¿ëýõýä õàìòðàí àæèëëàõûã çàñãèéí ãàçðóóäàä óðèàëæ áàéíà. Õýäèéãýýð òóñ çóðãèéã íèéòýëñýí ñîíèíû ýðõëýã÷ àëáàí ¸ñîîð óé÷ëàë ãóéñàí ÷ àðä÷èëàë, õ¿íèé ýðõèéí òóëãóóð ¿íýò ç¿éë áîëñîí õýâëýí íèéòëýõ ýðõ ÷ºëººã õÿçãààðëàõûã òºäèéëºí ñàéøààõã¿é áàéð ñóóðüòàé áàéíà. Ýöýñò íü äýëõèéí áóñàä îðîíä àæèëëàæ, àìüäàð÷ áóé èñëàì èðãýä øèã òàéâàí çàìààð ýñýðã¿¿öëýý èëýðõèéëýõèéí ÷óõëûã îíöëîí òýìäýãëýñýýð áàéíà.

Ôðàíö. Îéðîëöîîãîîð 5 ñàÿ îð÷èì èñëàì èðãýä àìüäàðäàã ôðàíö óëñûí Åðºíõèé ñàéä íî¸í Äîìèíèê äå Âèëëüïàí ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ ýðõèéã äýìæèõèéí ñàöóó íèéãýì äýõ ÿíç á¿ðèéí á¿ëã¿¿äèéí ñî¸ë, èòãýë ¿íýìøëèéã òîäîðõîé õýìæýýíä õ¿íäýòãýõ ¸ñòîéã öîõîí òýìäýãëýñýí áîë òóñ óëñûí ãàäààä õýðãèéí ñàéä Ôèëèïï Ä¿ñò Áëàçè õ¿÷èðõèéëýë äàâàìãàéëñàí ýñýðã¿¿öëèéí õºäºë㺺íèéã ýðñ áóðóóøààæ áàéíà. [see Gomez 2006: URL] Õàðèí Ôðàíöûí Åðºíõèéëºã÷ íî¸í Æàê Øèðàê Ýíýòõýãò òºðèéí àéë÷ëàë õèéõ ¿åýð “India today” ñîíèíä ºãñºí ÿðèëöëàãàäàà ººðèéí áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëýõäýý:

- À: Òà øîã çóðàãíóóäòàé õîëáîãäóóëæ èõýä öýíýñýí ìýäýãäýë õèéñýí áàéíà. Ýíýõ¿¿ áàéäëûã çàðèì õ¿ì¿¿ñ àøèãëàæ ªðíºä áîëîí Èñëàìûí åðòºíöèéí õîîðîíä õàãàðàë ¿¿ñãýæ ìàãàäã¿é ãýæ òà ¿çýæ áàéíà óó?

- Åðºíõèéëºã÷: Óã íèéòëýëýýñ áîëæ ¿¿ññýí íºõöºë áàéäàëä ìèíèé áèå èõýä öî÷èðäîæ áàéíà. Õýâëýí íèéòëýõ ýðõ ÷ºëºº àðä÷èëëûí òóëãóóð áàãàíà òóë ìèíèé áèå ò¿¿íèéã ã¿íýý õ¿íäýòãýíý. ͺ㺺 òàëààñ õ¿í á¿ðèéí ìýäðýõ¿éã òýíöâýðòýé õ¿íäýòãýæ áàéíà. Èéì ÷ ó÷ðààñ ñî¸ë, èðãýíøë¿¿äèéí õîîðîíä ÿðèà õýëýëöýý õèéõèéã äýìæèæ áàéíà. Ýöýñò íü ýíý á¿õ ÿâäàëä õàðàìñàæ áàéíà. [India Today 2006: URL]

Ãåðìàí. Íýã òàëààñ ëàëûí åðòºíöèéí “õýò äàâðàãñàä”-ûã õàìãèéí èõýýð ø¿¿ìæèëæ, íºãºº òàëààñ õýâëýëèéí ýðõ ÷ºëººã õàìãèéí èõýýð õàìãààëæ áàéãàà óëñ íü ÿàõ àðãàã¿é Ãåðìàí þì. Êàíöëåð Àíãåëà Ìåðêåë èñëàìûí åðòºíöòýé ÿðèà õýëýëöýý ýõë¿¿ëýõèéã óðèàëàõûí ñàöóó õýâëýí íèéòëýõ ýðõ íü àëèâàà àðä÷èëñàí íèéãìèéí ñàëøã¿é àñïåêò áîëîõ òóë ºðíºäèéí îðíóóä ÷ ãýñýí õ¿íäýòãýë õ¿ðòýõ ¸ñòîéã öîõîí òýìäýãëýñýí. ¯¿íèéõýý íîòîëãîî áîëãîæ Ìåðêåë Ãåðìàíû ZDF òåëåâèçýä ºãñºí ÿðèëöëàãûí ¿åýð øîã çóðãóóä èñëàì÷óóäûí õóâüä äààæ äàâàøã¿é õ¿íä öîõèëò áîëñîí ãýäãèéã îéëãîæ áàéíà, ãýõäýý õ¿÷èðõèéëýë áîë ýñýðã¿¿öëýý èëýðõèéëýõ øàëãàðñàí àðãà áèø ãýñýí óòãàòàé ìýäýãäýë õèéñýí áîë [see Merkel 2006: URL] Õîëáîîíû Åðºíõèéëºã÷ Õîðñò ʸëëåð ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ ýðõ ÷ºëºº áîë åâðîï äàõ àðä÷èëëûí ÷óõàë õýñýã, ìºí õàðèóöëàãàà óõàìñàðëàõ, áóñäûã áîëîí òýäãýýðèéí øàøèíã õ¿íäýòãýõ íü ýðõ ÷ºëººíèé õ¿ðýýíä ÿâàãäàõ ¸ñòîé áîëîâ÷ ÿìàð ÷ íºõöºë áàéäàëä õ¿÷èðõèéëýë, çàíàëõèéëëèéã õ¿ëýýí çºâøººð÷ áîëîõã¿é, ãýæ ººðèéí áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëýâ. [see Koehler 2006: URL] ̺í Ãåðìàí äàõ èñëàìûí áàéãóóëëàãóóä áîëîõ 16 á¿ëýã ʸëíä áîëñîí óóëçàëòûí äàðàà õàìòàðñàí ìýäýãäýë ãàðãàõ çàìààð øîã çóðãèéí ýñðýã òóéëøðàëûã áóðóóøààñàí áàéíà.

Îðîñ. ªðíºäèéí çàðèì íýã õýâëýëèéã ýñýðã¿¿öñýí èñëàìûí õºäºë㺺íèé àñóóäàëä ÎÕÓ èëòýä òºâèéã ñàõèñàí áàéð ñóóðèíààñ õàíäàæ áàéíà. ¯¿íèéã ÎÕÓ-ûí Ãàäààä Õýðãèéí ñàéä Ñåðãåé Ëàâðîâ, Èñïàíèéí Ãàäààä Õýðãèéí ñàéä Ìèãåëü Àíãåë Ìîðèòîíèñ íàðûí òýðëýñýí õàìòûí ºã¿¿ëýë áîëîí òóñ óëñûí ãàäààä ÿàìíààñ ãàðãàñàí ìýäýãäýë çýðãýýñ òºâºãã¿éõýí õàðæ áîëíî. Ò¿¿íýýñ ãîë õýñãèéã ñèéð¿¿ëáýë:

Ñ¿¿ëèéí õýäýí ºäðèéí òóðø øîã çóðàãíààñ ¿¿äýí õóðöäàæ áóé õÿìðàëààñ ÿã ÿìàðõóó ¿ð äàãàâàð ãàðàõûã óðüä÷èëàí òîîöîîëæ áîëîõóéö áîëëîî. Ãýõäýý õàìãèéí íºõºæ áàðøã¿é ãàðç òîõèîæ áàéãàà íü ýðäýíýò õ¿íèé àìü ýðñäýæ áàéãàà ÿâäàë ìºí. Ýíý á¿ãäýýñ áèä îëîí ç¿éëèéã îéëãîæ áàéãàà áºãººä èéìýðõ¿¿ òºðëèéí ìºðãºë人í öààøèä ãàçàð àâàõààñ ñýðãèéëýõýä òóñ áîëíî ãýæ ¿çýæ áàéíà. Íýãä¿ãýýðò, ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ ýðõ íü àðä÷èëñàí íèéãìèéí òóëãóóð ¿íýò ç¿éë ìºí. Èéìýýñ àëü ÷ ñîíèíû ýðõëýã÷ þóã íèéòëýõ, þóã íèéòëýõã¿éã áèå äààí øèéäýõ ýðõòýé òóë ÿìàð ÷ óëñ õºíäëºí㺺ñ íºëººëºõ ó÷èðã¿é. Ãýâ÷ íºãºº òàëààñ ¿çâýë ñîíèíû ýðõëýã÷èä õóâèéí õàðèóöëàãà ãýæ áàéõ ¸ñòîé. ¯çýë áîäëîî èëýðõèéëýõ ýðõýý õýðýãæ¿¿ëæ áóé õýëáýð ÿìàð òààã¿é ¿ð äàãàâàðò õ¿ðãýæ áîëîõûã ñ¿¿ëèéí ¿åä áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäàë õàðóóëëàà. Óëñ òºðèéí ëèäåð¿¿ä áèå áèåñèéí ñî¸ëûã õàðèëöàí õ¿íäýòãýõ ó÷èðòàé. Èéìä îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õýðýãñëèéã òåððîðèçì çýðãèé㠺人í õàòãàõ ÿâäàëä õýðýãëýæ áîëîõã¿é. Õî¸ðäóãààðò, èñëàì÷óóä õýäèé ñýòãýë ñàíààíû õ¿íä íºõöºë áàéäàëä áàéãàà ÷ ¿¿ãýýð õ¿÷èðõèéëëèéã çºâòãºõ àðãàã¿é þì. Òàéâàí çàìààð ýñýðã¿¿öëýý èëýðõèéëæ áàéãàà îëîí îðîí áàéíà, òóõàéëáàë èñëàìûí ëèäåð¿¿äèéí íýã Àëè-àë-Ñèñòàíè óã íèéòëýëä õàðàìñàæ áóéãàà èëýðõèéëýõèéí ñàöóó õ¿÷èðõèéëëèéã áóðóóøààæ áàéãààãàà óëàìæèëñàí. Èéìä áèä àëèâàà ýêñòåðìèñò¿¿äèéí ÿâöóó çîðèëãîä àâòàõã¿é áàéõûã ýðìýëçýõ ¸ñòîé. Ãóðàâäóãààðò, äýýðõè ¿éë ÿâäëóóä Èðãýíøëèéí õîîðîíäûí Õîëáîî áàéãóóëàõ òóõàé Òóðê, Èñïàíèé ãàðãàñàí ñàíàà÷ëàãûã 2005 îíû 7 ñàðä ñàéøààñàí ͯÁ-ûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûí äýìæëýãèéã ýðãýí ñàíàõ õýðýãòýé. Áèä ¿çýë ñóðòëûí çºð¿¿ãýýñ Õ¿éòýí äàéíûã ýõë¿¿ëñýí ãàøóóí ò¿¿õèéã óãñààòàí, øàøèí áºãººä ñî¸ëûí ìºðãºëäººíººð äàâòàõ ¸ñã¿é. Èðãýíøèë õîîðîíäûí Õîëáîî áàéãóóëàõ ÿâäàë èñëàìûí áîëîí ªðíºäèéí îðíóóäûí õàðèëöàà, õàìòûí àæèëëàãààíû îëîí óëñûí õàìòûí íèéãýìëýãèéã öîãöëóóëàõàä ¿íýí òóñòàé áèëýý. Õàðàìñàëòàé íü õýñýã á¿ëýã õ¿ì¿¿ñèéí øàøíû ñýäýëòýýð çîõèîí áàéãóóëæ áóé òåððîðèñò àæèëëàãàà Îðîñ, Èñïàíèéí íóòàã äýâñãýð äýýð òàñðàëòã¿é ãàðñààð áàéíà. Ãýñýí õýäèé ÷ ìàíàé àðä ò¿ìýí øàøíû ¿çýë áîäîë, öººõºí õýäýí ôàíàòóóäûí ºìíºº àæèëëàãààã ÿëãàæ ñàëãàõòàéãàà áàéíà. ßìàð ÷ øàøèí õ¿÷èðõèéëýë, äàðàíãóéëëûã ñóðòàë÷èëäàãã¿é. Àóãàà øàøíóóä ººðñäèéí ìºí ÷àíàðûí õ¿÷ýýð õ¿÷èðõèéëëýýñ àíãèä áàéæ ÷àääàã. Èéìä òýäãýýð íü èõýä õ¿íäýòãýë õ¿ëýýõ ó÷èðòàé. Áèä ÿðèà õýëýëöýý, èõ õ¿ëöýëä õ¿ðýõ ãýñýí Äýëõèéí óëñ ò¿ìíèé ýðõýì çîðèëãîä õ¿ðýõ óëñ òºðèéí ÷èã øóãàìûã òîãòîîõîä òóñëàõ ¿¿äíýýñ ººðñäèéí íèéòëýã ¿íýò ç¿éëñèéã òîäîðõîéëîõ ¸ñòîé. [Lavrov and Moratinos 2006: URL]

̺í Îðîñûí ÃÕß-íààñ Ǻí÷ Ìóõàììåäûí øîã çóðãóóäòàé õîëáîãäóóëæ ãàðãàñàí ìýäýãäëýý𠺺ðèéí áàéð ñóóðèà èëýðõèéëñýí áàéíà:

Øîã çóðãóóäòàé õîëáîãäñîí òóéëûí òààã¿é ¿ð äàãàâàð ãàð÷ áàéãààã Ìîñêâà õ¿ëöýíã¿é àæèãëàæ áàéíà. Çàðèì îðîíä ãàäààäûí Äèïëîìàò òºëººëºã÷èéí ãàçðûí ýñðýã õ¿ëýýí çºâøººðºãäºæ áîëîìã¿é õîðëîí ñ¿éòãýõ àæèëëàãàà ãàçàð àâ÷ áàéíà. Ìýäýýæ ýíý íü öààíàà ó÷èð æàíöàí, ýñâýë ñýòãýë õººðºë áàéñíààñ ¿ë øàëòãààëæ ò¿¿íèéã çºâòãºõ àðãàã¿é þì. Á¿õ òºðëèéí ýêñòåðìèñò¿¿äèéã ¿¿ññýí íºõöºë áàéäëûã õ¿íäð¿¿ëýõýýñ ñýðãèéëýõ áºãººä ìºí óãñààòíû ìºðãºë人íèéã çîõèöóóëàõàä îëîí óëñûí õàìòûí íèéãýìëýã¿¿äèéí ç¿ãýýñ äýìæëýã àâàõ õýðýãòýé. Èíãýõ íü Õðèñò, Èñëàì áîëîí áóñàä øàøíû àøèã ñîíèðõîëòîé õàðøèëäàõã¿é ãýäýãò ã¿íýý íàéäàæ áàéíà. Èéìèéí òóë õóðöàäìàë áàéäëûã íàìæààõ, õàðèëöàí îéëãîëöëûã áèé áîëãîõîä Îðîñ èäýâõèòýé îðîëöîæ ººðèéí áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëýõ áîëíî. [MFA Russia 2006: URL]

Åâðîïûí Õîëáîî. 2006 îíû 2 äóãààð ñàðûí 8-íä Òóðêèéí Åðºíõèé ñàéäûí îðëîã÷ áºãººä Ãàäààä Õýðãèéí ñàéä Àáäóëëà Ãóëü, Àâñòðèéí Ãàäààä Õýðãèéí ñàéä Óðñóëà Ïëàññíèê íàð øîã çóðãààñ ¿¿ññýí õóðöàäìàë áàéäëûí òàëààð ñàíàë áîäëîî ñîëèëöñîí áàéíà. [see Gul and Plassnik 2006: URL] Ñàéä íàð ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ ýðõ íü õ¿íèé ¿íäñýí ýðõ ãýäãèéã õ¿ëýýí çºâøººðºõèéí ñàöóó øàøíû èòãýë ¿íýìøèëä òîäîðõîé õ¿íäýòãýë ¿ç¿¿ëýõ ¸ñòîéã îíöëîí òýìäýãëýâ. Åâðîïûí óëñóóäûí ýë÷èí ñàéäûí ÿàìä ðóó á¿ä¿¿ëãýýð õàëäñàí ÿâäëûã ÿìàð ÷ íºõöºëä çºâòãºæ áîëîõã¿é áºãººä ñ¿¿ëèéí ¿åä òîõèîëäñîí ÿâäàë íü ªðíºäèéí áîëîí Èñëàìûí åðòºíöºä ÿðèà õýëýëöýý áàéãààã¿éí óðøèã ãýäãèéã ñàéä íàð õ¿ëýýí çºâøººðñºí. Xàâèåð Ñîëàíàãèéí Ñàóäè Àðàá òºâòýé Èñëàìûí áàéãóóëëàãàä õèéõ àéë÷ëàë õóðöàäìàë áàéäëûã íàìæààíà ãýäýãò èòãýæ áàéãààãàà èëýðõèéëýâ. Ñàéä Ïëàññíèê Èðãýíøèë õîîðîíäûí Õîëáîîíû äàðààãèéí ªíäºð õýìæýýíèé Óóëçàëòûã Âåíàä çîõèîí áàéãóóëàõûã ñàíàë áîëãîñîí áºãººä óã ñàíàëûã ñàéä Ãóëü òàëàðõàí õ¿ëýýæ àâñàí. ̺í òýðýýð Äàíèéí Ãàäààä Õýðãèéí ñàéä áîëîí èñëàìûí íºëºº á¿õèé ëàì õóâàðãóóäòàé ¿¿ñýí áóé õóðöàäìàë áàéäëûã íàìæààõ çîðèëãîòîé ñàíàë ñîëèëöîõ àëáàí áóñ óóëçàëòûã àâñòðèéí ãàäààä õýðãèéí ÿàìàí äýýð çîõèîí áàéãóóëàõààð óðüñàí áàéíà. [see MFA Russia 2006: URL] Åâðîïûí Êîìèññûí õóâüä ýíõèéí àðãààð ÿðèà õýëýëöýý õèéõèéã óðèàëñàí áàéð ñóóðüòàé áàéãàà, ìºí Êîìèññ îäîîãîîð Åâðîïûí Õîëáîîã òýðã¿¿ëæ áóé Àâñòðèéí áàéð ñóóðèéã ñàéøààí äýìæèæ áóéã Êîìèññûí õýâëýëèéí òºëººëºã÷ Æîõàí Ëàéäåíáåðãåð ìýäýãäñýí. Äèïëîìàò òºëººëºã÷èéí ãàçàð ðóó õàëäñàí òîõèîëäîëä õýðýãæ¿¿ëýõ çýðýã çàðèì á¿ðýí ýðõèéã Åâðîïûí Õîëáîî ººðòºº àãóóëäàã òóë ÿìàð íýãýí àëõàì õèéõã¿é áàéõûã Ãèø¿¿í Óëñóóäàä ñàíóóëñàí áàéíà. 2 äóãààð ñàðûí 26-íä Ëàéäåíáåðãåð Åâðîïûí õ¿íèé ýðõèéí ¿íýò ç¿éëñèéã äýýäëýõèéí ÷óõëûã îíöëîí òýìäýãëýñýí. Ãýñýí õýäèé ÷ èñëàìûí åðòºíöòýé ÿðèà õýëýëöýý òîãòîîõ ãýñýí óäààí æèëèéí îðîëäëîãîä ñýâ ñóóëãàõ ¸ñã¿éã Áðþññåëü äýõ àëáàíû ýõ ñóðâàëæ ìýäýãäñýí áàéíà.

Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãà. Äýëõèéí De facto Çàñãèéí ãàçðûí òýðã¿¿í Êîôè Àííàí ¿¿ññýí íºõöºë áàéäàëòàé õîëáîãäóóëàí Èñëàìûí åðòºíöèéí òàëä “õàíäòàé” ìýäýãäýë õèéñýí. Ýíý òóõàé: Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Äàíèéí ñîíèíû íèéòëýëòýé õîëáîãäóóëàí ¿¿ñýýä áóé ìºðãºë人íèéã àíõààðàëäàà àâñàí. Õýâëýí íèéòëýõ ýðõ ÷ºëººãºº ýäëýõèéí òóëä øàøíû èòãýë ¿íýìøèë áîëîí íîìëîëûã õ¿íäýòãýõ ó÷èðòàéã îíöëîâ. ̺í ýíõèéí çàìààð ÿðèà õýëýëöýý, õàðèëöàí îéëãîëöëûã áèé áîëãîõ çàìààð ¿íýìøèë, ñî¸ë, óëàìæëàëûí õóâüä ººð õîîðîíäîî ÿëãààòàé àðä ò¿ìíèé ¿ë îéëãîëöîë, ñºðãºë人íèéã àðèëãàõ ¸ñòîé ãýäýãò ã¿íýý èòãýæ áóéã èëýðõèéëñýí õýìýýí ò¿¿íèé õýâëýëèéí òºëººëºã÷ ìýäýãäñýí. [see Annan 2006: URL] Ãýõäýý ͯÁ-ûí Åðºíõèé íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, Èñëàìûí Áàãà õóðëûí Íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà, Íèéòëýã Àþóëã¿éí áà ãàäààä áîäëîãûí Äýýä Һ뺺ëºã÷ íàðûí ãàðãàñàí Õàìòàðñàí ìýäýãäýëä: Áèä ¿çýë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ ýðõèéã á¿ðíýý (“fully” ãýäýã ¿ãíèé äîîãóóð ÿã èíãýæ çóðñàí áàéãàà) äýìæèõ áîëíî ãýñýí ºã¿¿ëáýð áàéãààã ñàíóóøòàé. [see UN and OIC Joint Statement 2006: URL]

Äýýðõè óëñóóä, çàñãèéí ãàçàð õîîðîíäûí áàéãóóëëàãóóäûí áàéð ñóóðèéã òàíäàõàä åðºíõèé人 õýâëýë ìýäýýëëèéí ýðõ ÷ºëººã àðä÷èëëûí òóëãóóð ¿íäýñ, ò¿¿ãýýð äàìæóóëàí ¿çýë áîäëîî èëýðõèéëýõ ÿâäëûã õ¿íèé ñàëøã¿é ýðõ áîëîõûõ íü õóâüä òýäãýýðèéã “äàðõàëñàí” áàéð ñóóðüòàé áàéíà ãýæ ä¿ãíýæ áîëîõîîð áàéíà. Ãýõäýý ýíýõ¿¿ äàðõëààãààð äóëäóéäàæ èñëàìûí øàøíû èòãýë ¿íýìøèë, ñ¿ñýã áèøðýëèéã ¿ã¿éñãýæ áàéãàà õýðýã áèø ãýäýãò ñóäëàà÷ ìèíèé áèå ã¿íýý èòãýæ áàéíà. Èéìä àñóóäëûí õóâü çàÿàíä öàã õóãàöàà, ëèäåð¿¿äèéí ÷àäâàð ãýõýýñýý îëîí óëñûí õ¿é õàìòëàãóóä, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóäûí õ¿÷èí ÷àðìàéëò ãîëëîõ íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ìàãàäëàëòàéã ýíä òýìäýãëýõýä èë¿¿äýõã¿é áóéçàà.


Gomez, Edward M. 2006: Washington Post, February 3, http://
www.sfgate.com/cgi-bin/blogs/sfgate/category?blogid=15&cat=385

Interview by M. Jacques Chirac, President of the Republic, to India Today.
2006: Paris, 17 February: http://www.diplomatie.gouv.fr/actu/ bulletin.gb.asp?liste=20060217.gb.html

Interview of Foreign Secretary Jack Straw: Danish newspaper Cartoons, (05/02/06)http://www.fco.gov.uk/servlet/
Front?pagename=OpenMarket/Xcelerate/ ShowPage&c=Page&cid=1007029391638&a=KArticle&aid=
1138869253232
Joint Press Communiqué on the Most Recent Contacts between Foreign
Ministers Abdullah Gul and Ursula Plassik, 09.02.2006: http:// www.eu2006.at/en/News/Press_Releases/February/
0802palssnikg__l.html

Joint statement of Russian foreign minister S.Lavrov and Spanish
Foreign Minister Miguel Angel Moratinos on Muslim Protests, 2006:
http://www.russianembassy.org.za/statements/text/feb06/lavrov-
ministero-espanol.html

Joint statement of United Nations Secretary-General, Secretary of Islamic
Conference and High Representative of Common foreign and Security
Policy on Cartoon Controversy, 2006: ue.eu.int/ueDocs/cms_Data/docs/
pressData/en/declarations/88344.pdf

Official statement of Ministry of Foreign Affairs of Russia on Cartoon
Controversy, 2006: http://www.russianembassy.org.za/statements/
text/feb06/mfa-mohamed.html

Plassnik invites Danish Foreign Minister and Muslim Clerics to the Foreign
Ministry, Thursday, 16/02/2006: http://www.eu2006.at/en/News/ Press_Releases/February/1602Religionsgemeinschaften.html

Statement of Federal Chancellor Angela Merkel on Danish Cartoon
Controversy, 2006: http://www.germany-info.org/relaunch/politics/ new/pol_Merkel_Muslim_dialogue_2_2006.html

Statement of Federal President Horst Koehler on Danish Cartoon
Controversy, 2006: http://www.germany-info.org/relaunch/info/ publications/week/2006/060210/politics3.html

Statement of United Nations Secretary-General Kofi Annan on Caricature
Conflicts, 2006: http://www.un.org/apps/news/
story.asp?NewsID=17370&Cr=&Cr1=

Vandehei, Jim 2006: Washington Post, February 9:http://
www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/02/08/
AR2006020801062.html